Niet alleen het tekort aan seniorenwoningen groeit snel, ook de ontevredenheid over de kwaliteit ervan

De woningmarkt vergrijst in hoog tempo. Gemeenten en woningcorporaties kunnen dat tempo nauwelijks of niet bijhouden. Inmiddels is een kwart van de 65-plussers niet tevreden over de levensloopbestendigheid van zijn of haar woning. Daarnaast is er een schreeuwend tekort aan seniorenwoningen dat snel toeneemt.

Dat concludeert het onderzoek ‘Het nieuwe grijs is kleurrijker dan ooit’ van onderzoeksbureau MarketResponse. Het rapport biedt woningcorporaties, gemeenten en ontwikkelende partijen inzicht in de opvattingen van senioren over levensloopbestendig wonen. Daarnaast beschrijft het de verschillen die er zijn tussen doelgroepen en leefstijlen en welke gevolgen dat heeft voor de woonwensen van senioren. Deze gegevens worden steeds relevanter nu bijna een op de vijf Nederlanders in 2021 65 jaar of ouder is. De prognose voor 2050 is dat dit aandeel groeit naar een op de vier.

Kans voor corporaties en gemeenten

Dat het niet best gesteld is met de levensloopbestendigheid van woningen is een uitgelezen kans voor woningcorporaties en gemeenten om samen met de doelgroep meer geschikte woningen voor senioren te realiseren. Daarbij is het van belang senioren op tijd te helpen hun woning aan te laten passen, te meer omdat drie op de vier 65-plussers zo lang mogelijk thuis wil blijven wonen. Ook als ze daarvoor mensen moeten inhuren en hun woning moeten aanpassen. Het onderzoek ‘Het nieuwe grijs is kleurrijker dan ooit’ laat zien hoe gemeenten en corporaties samen met de doelgroep de noodzakelijke stappen hiervoor kunnen zetten.

Tekort aan seniorenwoningen groeit

Het tekort aan seniorenwoningen in 2021 wordt geschat op 80.000. Jaarlijks groeit dit tekort met 20.000. Zonder ingrijpen is het totale tekort van 80.000 over tien jaar verdriedubbeld. Dit betekent een tekort van 240.000 seniorenwoningen in 2029 wanneer er geen actie wordt ondernomen. Woonzorg Nederland, marktleider voor seniorenwoningen in Nederland, signaleert hierbij nog een andere trend: er zijn steeds meer nichedoelgroepen senioren van niet-Nederlandse origine, een andere geaardheid of leefstijl. Die senioren wonen graag met gelijkgestemden samen, zo blijkt uit het MarketResponse-onderzoek. Dit vraagt van gemeenten, corporaties en ontwikkelaars nog meer creativiteit in het ontwikkelproces.

Bestrijden van eenzaamheid

In 2040 is het aantal 65-plussers gegroeid met 50% tot 4,7 miljoen. Een probleem dat nauw samenhangt met deze snelgroeiende groep is eenzaamheid. Inmiddels geven 500.000 senioren aan zich ernstig eenzaam te voelen. Het onderzoek laat zien dat ongeveer een derde van de 65-plussers alleenstaand is. Dit zijn significant vaker vrouwen dan mannen. Verder wonen gemiddeld genomen de meeste alleenstaande ouderen in de drie grootste gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Sociaal contact staat voor hen op één. Het is dan ook bemoedigend dat gemeenten en corporaties steeds beter nadenken over hoe eenzaamheid onder ouderen het beste bestreden kan worden.

Technologie helpt levensloopbestendigheid

De 65-plusser van nu is al aardig up-to-date wat betreft de hedendaagse technologie. Zeven op de tien 65-plussers uit het onderzoek is in het bezit van een smartphone met internet. Gemiddeld maakt iets meer dan de helft regelmatig gebruik van social media als Facebook en YouTube. Ook is het merendeel van de ouderen in bezit van een tablet. Nu de technologie steeds geavanceerder wordt, biedt dit nieuwe kansen voor de zorgsector en de levensloopbestendigheid van de woonomgeving van ouderen. Een op de vier 65-plussers ziet het bijvoorbeeld wel zitten als een robot helpt wanneer zij zorgafhankelijk worden. Daarmee is de tijd rijp voor gemeenten en corporaties om hier proeftuinen voor op te zetten, in samenwerking met kennisinstituten.

Noodzakelijke ingrepen en investeringen

Als het gaat om het aanpassen van woningen aan levensloopbestendigheid vergt dit veelal grote ingrepen en, afhankelijk van de gemeente, een investering van de senioren zelf. In de meeste gevallen is er in elke woning al wel een directe verbinding tussen de woonkamer en keuken. Op de tweede plaats staat de inloopdouche, deze is bij 54% van de ouderen aanwezig. Wat in de onderzoekgrafieken opvalt is dat bij slechts 40% van de ouderen alles gelijkvloers is, terwijl slechts 5% aangeeft een traplift te hebben. Dat betekent dat er een vrij grote groep ouderen is die op den duur moet investeren om de woning gelijkvloers te maken, een traplift te installeren óf te verhuizen. Als deze ingrepen eenmaal gedaan zijn is de woning voor een langere periode geschikt als seniorenwoning.

Ook de woonomgeving telt

Voor veel senioren draait het niet alleen om de woning maar ook om de woonomgeving. Van de senioren voelt 18% zich regelmatig onveilig in de eigen wijk. De vijf belangrijkste zaken waaraan ouderen behoefte hebben zijn een veilige buurt (84%), voldoende straatverlichting (81%), een halte voor openbaar vervoer op loopafstand (59%), recreatie- en sportmogelijkheden in de buurt (42%) en een ontmoetingsruimte voor mensen in de buurt (31%). Ook deze voorzieningen zijn goed op te nemen in de buurtvisies van woningcorporaties en gemeenten.

Bronnen: ActiZ (2016), CBS (2020), WoON, Staat van de Volkshuisvesting, Ministerie van VWS, (2020), SCP (2018), VeiligheidNL (2020) en RIVM (2019), Trendrapport ‘Het nieuwe grijs is kleurrijker dan ooit’, MarketResponse (2020).