Gezonde gebiedsontwikkeling begint bij het rondje voor het hondje

MarketResponse in gesprek met Louise van de Worp

Door Wiebe de Ridder en Leonoor Hogerheijde

In onze gesprekkenreeks over gezondheid en geluk in gebiedsontwikkeling geven professionals hun bijzondere visie op deze urgente thema’s. In deze aflevering bespreekt Louise van de Worp oplossingen voor woonwensen en -behoeften. Zij is duurzaamheid- en innovatiemanager bij ontwikkelaar en bouwer Van Wijnen, regio West.

Van de Worps portefeuille is omvangrijk, met het aanjagen van zeven ambitiedoelen die draaien op innovatiekracht. Als ontwikkelaar, bouwer en beheerder heeft Van Wijnen de mogelijkheid om niet alleen plannen te vormen en initiëren, maar ook in nauw contact te blijven met de bewoners. Daar ligt een belangrijke sleutel voor het realiseren van wijken met gezonde en gelukkige mensen, nu en in de toekomst.

Thuisgevoel verdient aandacht

Van Wijnen hecht aan het creëren van een fijn thuis en dat gaat verder dan de materiële bouwstenen van een huis. Het bedrijf streeft met iedere woonoplossing naar een veilig en gezond thuis, voor iedereen en in elke levensfase. Volgens Van de Worp begint dat bij de bouwers zelf. “We beginnen met het welzijn van de toekomstige bewoners, maar ook van onze eigen mensen. We kijken naar de veiligheid van materialen en stoffen, zodat we én gezonde huizen bouwen en gezonde bouwers houden”.

Een fijn thuis gaat ook over nabije omgeving. Van de Worp ziet dat plekken die spontane ontmoetingen en beweging stimuleren vaak als een prettige omgeving worden ervaren. Dat zijn bijvoorbeeld levendige plinten en groene omgevingen. “Bij het maken van een plan of ontwerp stellen we onszelf altijd de vraag: hoe ziet een hardlooprondje of een rondje voor het hondje eruit? Zo kun je inbeelden hoe de plek uitnodigt tot ontmoeting en hoe sociaal veilig de plek is of kan worden.”

Bewoners regie bieden

Verder speelt bij het creëren en ervaren van een fijn thuis de eigen regie van bewoners een rol. Van Wijnen vindt het belangrijk dat mensen zelf invloed hebben op hun woning en leefomgeving. Zeggenschap draagt bij aan een gezond en gelukkig leven. Van de Worp: “We spelen nu voornamelijk in op de wensen en behoeften die we inventariseren in participatietrajecten en woonworkshops. We stellen vragen hoe bewoners het liefste willen wonen en hoe hun omgeving er dan uitziet. We willen dus geen keuzes voor ze maken, maar die keuze aan hen voorleggen. Denk bijvoorbeeld aan de invulling van een parkje of speelplek, of de kleur van de bakstenen of de inrichting. Dat geeft mensen het gevoel zelf invloed te hebben op hun thuis”.

Toch staat niet iedere bewoner te springen om participatie. Bij Van Wijnen merken ze dat dit verschilt per project en per locatie. De belangrijkste uitdaging ligt in de diversiteit aan woonbehoeftes. Door een data-tool te combineren met veel lokale kennis kan Van Wijnen daar sterk op inspelen, maar het blijft ingewikkeld. Van Wijnen heeft veel projecten in krachtwijken en locaties die niet vallen onder de noemer A-locatie. Juist op die plekken kan de zorgvuldige aanpak een boost geven aan een wijk. “Gebieden transformeren is het mooist. Je kijkt dan echt naar het totaal en neemt dan ook de openbare ruimte, het groen en mobiliteitsuitdagingen mee.”

Experimenteren met nieuwe oplossingen

De complexiteit om voor verschillende typen mensen te ontwerpen geldt zeker ook voor gedeelde ruimtes en vervoer. Van de Worp ziet dat uit woonwensenonderzoeken vaak blijkt dat de meeste mensen het liefst alles eigen willen: eigen tuin, eigen auto, eigen fiets. Maar er zijn ook mensen die juist wel openstaan voor meer gedeelde voorzieningen. Het is de kunst om daar een goede match mee te maken. De vraag naar woningen is zo groot dat het soms een uitdaging is om buurten te bouwen waar mensen echt bewust voor kiezen en niet omdat daar toevallig een woning beschikbaar is. Van Wijnen werkt daar hard aan. Twee jaar na oplevering brengt het bedrijf in kaart of het idee daadwerkelijk is gerealiseerd en of daar lessen voor de toekomst uit te leren zijn. Om die reden experimenteert Van Wijnen op diverse locaties met nieuwe oplossingen zoals gedeelde gastenkamers, gedeelde dakterrassen en gedeelde mobiliteit.

Kennis over gedragsverandering

Groepsbinding is een voorwaarde voor succes, stelt Van de Worp. “We zijn er inmiddels achter dat er echt een klik moet zijn tussen mensen, anders gaat iets collectiefs niet ontstaan. Dat organiseren we met de participatietrajecten en buurtbarbecues om een groepsgevoel te creëren. Bij het plan Parkweg Midden in Schiedam (het project is te vinden als ‘in de Buurttuin’ https://indebuurttuin.nl/) richten we bijvoorbeeld samen met bewoners het park in, zowel qua invulling als onderhoud en helpen hen een jaar op weg om dit gezamenlijk te onderhouden. Deze trajecten blijven we monitoren, zodat we leren wat wel werkt en wat niet”. Omdat mensen gewoontedieren zijn, is kennis over gedragsverandering essentieel. Wie staat er voor open om voorzieningen te delen en wie wil daar een steentje aan bijdragen?

Stress om betaalbaarheid is ongezond

Naast de uitdaging van gedeelde voorzieningen benadrukt Van de Worp een knelpunt dat wellicht wezenlijker én complexer is: de stress over betaalbaarheid. Bouwkosten zijn hoog, evenals de ambities om duurzame en leefbare gebieden te ontwikkelen. “Op dit moment is wonen niet betaalbaar. Het draagt niet bij aan je gezondheid en geluk als je zo’n stress hebt over woonlasten. We zouden zoveel meer met een woning willen doen, maar dat lukt op dit moment niet omdat het dan echt helemaal onbetaalbaar wordt.”

Andere financieringsmogelijkheden kunnen een oplossing zijn, maar dat kan Van Wijnen dat kan Van Wijnen niet alleen, maar zij zoekt wel met gemeenten en andere samenwerkingspartners naar nieuwe oplossingen. Dat laat onverlet dat mentale gezondheid meegenomen dient te worden door alle partijen die een rol spelen in gebiedsontwikkeling.

Lees hier het gesprek uit de reeks over gezondheid in gebiedsontwikkeling met Nicole Maarsen van Home Earth.